Wewangsalan dan Bebladbadan | Bahasa Bali Kelas 10 - Picbouzz.eu.org
Image From: balipost.com
A. Teges Wewangsalan
Wewangsalan wantah silih tunggil paribasa Bali sané kantun ketah kaanggén ring krama Baliné. Wewangsalan mawit saking kruna linggan “wangsal” sané artinipun “lampah”, polih pangiring [-an] dados wangsalan, kadwipurwayang dados wewangsalan, artinipun lelampahan saparipolah kalih kahanan janma. Wewangsalan puniki pateh sakadi tamsil ring Bahasa Indonesia.
Wewangsalan kawangun antuk lengkara kalih palet utawi carik. Lengkara sané riinan sakadi sampiran, sané marupa daging kayun sang sané mabaos, kéwanten kantun silib suksmanipun. Lengkarané sané pungkuran punika daging sujati, sané nerangang suksmanipun miwah mawirama kalih mapurwakanti (bersajak). Wénten taler sané nénten ngucapang lengkarané pungkuran, antuk kasengguh sami anaké sampun ngerti ring suksmanipun. Ring asapunapiné kawangun antuk lelampahan ring pawayangan utawi gegonjakan ring drama
Ring sor puniki imba wewangsalan sané ketah kaanggén:
- Asep menyan majagau, suksmanipun = nakep lenggar aji kau.
- Bakat kocok misi isén, suksmanipun = awak bocok tuara ngasén.
- Bangbang dadua kén ceburin, suksmanipun = bajang dadua kén anggurin.
- Bé lélé mawadah kau, suksmanipun = suba jelé mara tau.
- Baju gadang potongan gantut, suksmanipun = tuyuh magadang tuara maan entut.
- Buangit kali gangsa, suksmanipun = magaé lengit ngamah gasa (kereng).
- Buah sabo mawadah klukuh, suksmanipun = awak bodo buin angkuh.
- Cekcek poleng temisi bengil, suksmanipun = desek ngereng gisi nengil.
- Clebingkah betén biu, suksmanipun = gumi linggah ajak liu.
- Dagdag candung selem samah, suksmanipun = berag landung kereng ngamah.
B. Teges Bebladbadan
Bebladbadan wantah silih tunggil kepahan paribasa Bali, Bebladbadan mawit saking kruna lingga “babad” artinipun tutur jati sané sampun kalampahang riin. Babad taler maarti abas wiadin basang kebo, banteng, utawi kambing. Sasampun polih seselan [-el-], pangiring [-an] raris kadwipurwayang dados bebladbadan sané mateges kruna bebasan, kaanggén papiringan, saha madué purwakanti (bersajak).
Bebladbadan puniki kawangun antuk lengkara utawi kruna tigang palet. Krunané sané pinih riin apalet dados “giing” utawi bantang, krunané sane kaping kalih apalet, “arti sujati”, sakadi sampiran, sané ngwangun purwakanti (sajak), krunané sané kaping tiga wantah suksmanipun (arti paribasa), makadi : Giing (bantang) : majempong bébék, Arti sujati (bebasanipun) : jambul, Suksman paribasa : ngambul. Dadosné kecap “mbul” ring kruna jambul, mapurwakanti ring kecap “mbul” ring kruna ngambul.
Bebladbadan puniki masaih ring wewangsalan, sakadi papiring indik kahanan kalih laksanan janma, ring asapunapiné sada pedas suksmanipun. Kéwanten yéning anaké mabladbadan, artinipun sané sujati nénten kaucapang, antuk kasengguh sami sampun uning ring suksman ipun.
Ring sor puniki imba bebladbadan sané sering kaanggén rikala mabladbadan:
- Beruk magantung = kakocor, arti paribasané = bocol.
- Ketimun pait = paya, arti paribasané = semaya.
- Macarang uga = sambilan, arti paribasané = masambilan.
- Matabeng gelang = tutub, arti paribasané = tutugang.
- Mabuaya di tegal = alu, arti paribasané = nglalu, kalu.
- Mataluh nyuh = tombong, ati paribasané = sombong.
- Jukut gedebong = ares, arti paribasané = ngeres-eresin.
- Matiuk Jawa = belati, arti paribasané = ngulati.
- Mabatis bébék = gémpel, arti paribasané = ngémpélin Basé wayah = kakap, arti paribasané = gapgapan.
Suksma